Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

--- burgerweeshuis [2014/10/07 18:49] – sjoerd
+++ burgerweeshuis [2024/11/18 17:02] (huidige) – Externe bewerking 127.0.0.1
@@ Regel 41: / Regel 41: @@
 ===== 1520-1580 =====
-[[http://www.php.net|{{ http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/32/De_Keizerskroon_1725.png?150x50}}]]
+[[afbeelding 1|{{ http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/32/De_Keizerskroon_1725.png?150x50}}]]
 === Locatie en bestemming ===
@@ Regel 89: / Regel 89: @@
 ref-author : L. Hagoort
 title      : De weeshuisziekte van 1566
+journal    : Holland: Historisch Tijdschrift
 volume     : 26
 edition    : 2
 address    : Den Haag [etc.]
 published  : 1994
-publisher  : Historische Vereniging voor Zuid-Holland onder de zinspreuk 'Vigilate Deo Confidentes'
+publisher  : Historische Vereniging voor Zuid-Holland ('Vigilate Deo Confidentes')
 note-pages : 71-87
 ISSN       : 0166-2511
 url        : http://www.worldcat.org/oclc/781552408
-)]. De getroffen kinderen werden, ter verpleging en bewaring, overgebracht van het Burgerweeshuis naar het [[wp>Sint-Paulusbroederklooster]]. Ze wisten echter vaak te ontsnappen en zwierven dan in groepjes door de stad waar ze veel oproer veroorzaakte.<ref name="Historisch Tijdschrift Holland, 1994" /> In een keurboek van de burgemeesters wordt de ziekte dan ook aangeduidt als een "sonderlinge passie" <ref name="Archief van Burgemeesters">{{cite book |title= Archief van de Burgemeesters (Keurboek F) |number= fol.193v |language= Dutch |date= [[wp>14 januari]][[wp>1566]]|article= Archief.nr.5020 |url= http://stadsarchief.amsterdam.nl/archieven/archiefbank/inventaris/5020.nl.html |accessdate= 27 september 2014}}</ref> welke er volgens de overlevering voor zorgde dat vele kinderen (zowel jongens als meisjes) zich ongewoon gedroegen.<ref name="Historisch Tijdschrift Holland, 1994" /> Het zou volgens verschillende bronnen om ongeveer 70 kinderen gaan<ref name="Ter Gouw, boek IV, 1885" /><ref name="Historisch Tijdschrift Holland, 1994" />, deze gegevens stammen waarschijnlijk af van overgeleverde gedenkschriften van korenkoper [[wp>Laurens Jacobszoon Reael]].<ref name="Historisch Tijdschrift Holland, 1994" /> Deze relatief grote groep kinderen zouden vreemde symptomen hebben vertoond: zij wierpen zich bijvoorbeeld soms plotseling op de vloer, klommen als katten tegen muren en daken, trokken rare grimassen en stootte vreemde klanken uit.<ref name="Historisch Tijdschrift Holland, 1994" /> Aangezien de ziekte de kinderen echter trof in een rumoerig jaar waarin o.a. ook de [[wp>beeldenstorm]] door Amsterdam raasde speelde de ziekte ook een rol in de politieke tegenstellingen, religieuze controverses, sociale onvrede en familiaire intriges van de regerende [[wp>oligarchie]] van die tijd en waren de volksverklaringen ten aanzien van de ziekte evenmeer nog onderhevig aan een [[wp>magie|magisch geloof]] in tovenarij en [[wp>Opvattingen_over_heks_en_hekserij_in_Europa|hekserij]].<ref name="Historisch Tijdschrift Holland, 1994" /> Achteraf is de ware aard en/of diagnose van de ziekte moeilijk vast te stellen. Wel bracht Arie Querido<ref>[http://www.canonsociaalwerk.eu/nl_ggz/details.php?cps=47&canon_id=165 Biografie Arie Querido]</ref> in zijn studie naar de weeshuisziekte<ref name="Querido, 1958">{{cite book |last= Querido |first= Arie |date= 1958 |title= Storm in het weeshuis : de beroering onder de Amsterdamse burgerwezen in 1566 |url= http://www.worldcat.org/title/storm-in-het-weeshuis-de-beroering-onder-de-amsterdamse-burgerwezen-in-1566/oclc/835089460 |location= Amsterdam |publisher= Querido |page= |isbn=  |accessdate= 27-09-2014}}</ref> aan het licht dat er een verband zou kunnen zijn met het voedsel dat voornamelijk uit minderwaardig [[wp>Rogge_(graan)|roggemeel]] zou hebben bestaan.<ref name="Historisch Tijdschrift Holland, 1994" /> Later heeft men uit het kasboek van het Burgerweeshuis<ref name="Archief van het Burgerweeshuis: nieuw archief">{{cite book |title= Archief van het Burgerweeshuis: nieuw archief |number= 367.C |language= Dutch |date= 1566 |url= http://stadsarchief.amsterdam.nl/archieven/archiefbank/inventaris/367c.nl.html |accessdate= 27 september 2014}}</ref> kunnen opmaken dat het eten van de wezen gedurende de eerste maanden van het jaar vrijwel geheel uit [[wp>hennep|hennepkoeken]] heeft bestaan, waardoor het voedsel inderdaad als een mogelijke oorzaak voor de symptomen is aan te duiden.<ref name="Historisch Tijdschrift Holland, 1994" /> Dit alles neemt echter niet weg dat uit het latere bronmateriaal ook is gebleken dat de invloed van magisch denken uit die tijd groter is geweest dan voorheen werd aangenomen. Zowel gereformeerden als katholieken, die in een onderlinge strijd verwikkeld waren, gebruikten de ziekte om leden van de andere geloofsstroming te beschuldigen van hekserij.<ref name="Historisch Tijdschrift Holland, 1994" /> Deze beschuldigen zorgde voor veel beroering onder het volk, waardoor de ernst van de ziekte en de bijbehorende symptomen in de historische bronnen mogelijk vertekend en/of verergerd zijn weergegeven.
+)]. De getroffen kinderen werden, ter verpleging en bewaring, overgebracht van het Burgerweeshuis naar het [[wp>Sint-Paulusbroederklooster]]. Ze wisten echter vaak te ontsnappen en zwierven dan in groepjes door de stad waar ze veel oproer veroorzaakte.<ref name="Historisch Tijdschrift Holland, 1994" /> In een keurboek van de burgemeesters wordt de ziekte dan ook aangeduidt als een "sonderlinge passie" [(harvard:>>
+author     : Stadsarchief
+ref-author : Stadsarchief
+title      : Archief van de Burgemeesters (Keurboek F)
+volume     : Fol. 193v
+edition    : Inventarisnr. 5020
+address    : Amsterdam
+published  : cq. 1400-1800
+publisher  : Stadsarchief Amsterdam
+note-pages :
+isbn       :
+url        : http://stadsarchief.amsterdam.nl/archieven/archiefbank/inventaris/5020.nl.html
+)] welke er volgens de overlevering voor zorgde dat vele kinderen (zowel jongens als meisjes) zich ongewoon gedroegen [(harvard:#5)]. Het zou volgens verschillende bronnen om ongeveer 70 kinderen gaan [(harvard:#4)][(harvard:#5)], deze gegevens stammen waarschijnlijk af van overgeleverde gedenkschriften van korenkoper [[wp>Laurens Jacobszoon Reael]] [(harvard:#5)]. Deze relatief grote groep kinderen zouden vreemde symptomen hebben vertoond: zij wierpen zich bijvoorbeeld soms plotseling op de vloer, klommen als katten tegen muren en daken, trokken rare grimassen en stootte vreemde klanken uit [(harvard:#5)]. Aangezien de ziekte de kinderen echter trof in een rumoerig jaar waarin o.a. ook de [[wp>beeldenstorm]] door Amsterdam raasde speelde de ziekte ook een rol in de politieke tegenstellingen, religieuze controverses, sociale onvrede en familiaire intriges van de regerende [[wp>oligarchie]] van die tijd en waren de volksverklaringen ten aanzien van de ziekte evenmeer nog onderhevig aan een [[wp>magie|magisch geloof]] in tovenarij en [[wp>Opvattingen_over_heks_en_hekserij_in_Europa|hekserij]] [(harvard:#5)]. Achteraf is de ware aard en/of diagnose van de ziekte moeilijk vast te stellen. Wel bracht Arie Querido((http://www.canonsociaalwerk.eu/nl_ggz/details.php?cps=47&canon_id=165 | Biografie Arie Querido))in zijn studie naar de weeshuisziekte [(harvard:>>
+author     : Arie Querido
+ref-author : A. Querido
+title      : Storm in het weeshuis : de beroering onder de Amsterdamse burgerwezen in 1566
+volume     :
+edition    :
+address    : Amsterdam
+published  : 1958
+publisher  : Querido
+note-pages : 1-39
+isbn       :
+url        : http://www.worldcat.org/oclc/835089460
+)] aan het licht dat er een verband zou kunnen zijn met het voedsel dat voornamelijk uit minderwaardig [[wp>Rogge_(graan)|roggemeel]] zou hebben bestaan [(harvard:#5)]. Later heeft men uit het kasboek van het Burgerweeshuis[(harvard:>>
+author     : Stadsarchief
+ref-author : Stadsarchief
+title      : Archief van het Burgerweeshuis: nieuw archief
+volume     :
+edition    : 367.C
+address    : Amsterdam
+published  : vanaf 1523
+publisher  : Stadsarchief Amsterdam
+note-pages :
+isbn       :
+url        : http://stadsarchief.amsterdam.nl/archieven/archiefbank/inventaris/367c.nl.html
+)] kunnen opmaken dat het eten van de wezen gedurende de eerste maanden van het jaar vrijwel geheel uit [[wp>hennep|hennepkoeken]] heeft bestaan, waardoor het voedsel inderdaad als een mogelijke oorzaak voor de symptomen is aan te duiden [(harvard:#5)]. Dit alles neemt echter niet weg dat uit het latere bronmateriaal ook is gebleken dat de invloed van magisch denken uit die tijd groter is geweest dan voorheen werd aangenomen. Zowel gereformeerden als katholieken, die in een onderlinge strijd verwikkeld waren, gebruikten de ziekte om leden van de andere geloofsstroming te beschuldigen van hekserij [(harvard:#5)]. Deze beschuldigen zorgde voor veel beroering onder het volk, waardoor de ernst van de ziekte en de bijbehorende symptomen in de historische bronnen mogelijk vertekend en/of verergerd zijn weergegeven.
 === Overname kloosters 1580 - einde oud Burgerweeshuis ===
-In [[wp>1578]] vond in Amsterdam de [[wp>Alteratie (Amsterdam)|Alteratie]] plaats. Op [[wp>26 mei]] [[wp>1578]] werd de toenmalige [[wp>katholieke]] stadsregering afgezet. Door de nieuwe stadsregering werden alle bezittingen van de Nieuwezijds Kapel aan het weeshuis geschonken en in [[wp>1579]] sloten de regenten een overeenkomst met de [[wp>nonnen]] van het Sint Lucienklooster en met de [[wp>monniken]] van het Kartuizerklooster waarbij zij al hun bezittingen aan het weeshuis afstonden tegen de afspraak dat het weeshuis de overgebleven kloosterlingen de rest van hun leven zou onderhouden.<ref name="Breen1934" />
+In [[wp>1578]] vond in Amsterdam de [[wp>Alteratie (Amsterdam)|Alteratie]] plaats. Op [[wp>26 mei]] [[wp>1578]] werd de toenmalige [[wp>katholieke]] stadsregering afgezet. Door de nieuwe stadsregering werden alle bezittingen van de Nieuwezijds Kapel aan het weeshuis geschonken en in [[wp>1579]] sloten de regenten een overeenkomst met de [[wp>nonnen]] van het Sint Lucienklooster en met de [[wp>monniken]] van het Kartuizerklooster waarbij zij al hun bezittingen aan het weeshuis afstonden tegen de afspraak dat het weeshuis de overgebleven kloosterlingen de rest van hun leven zou onderhouden [(harvard:#2)].
 Het weeshuis is hierna, in [[wp>1580]], naar de overzijde van de Kalverstraat verplaats waar ze hun intrek namen in de gebouwen van het Sint Lucienklooster.