Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

--- weeshuisziekte [2014/10/11 15:40] – sjoerd
+++ weeshuisziekte [2024/11/18 17:02] (huidige) – Externe bewerking 127.0.0.1
@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-====== De Weeshuisziekte van 1566 ======
+/-/-/\ EINDOPDRACHT /\-\-\
+Vorig hoofdstuk: [[levenbw|2]] \\
+Of ga terug naar het [[eindopdracht|overzicht]]
+-----
+====== 3. De Weeshuisziekte van 1566 ======
 In [[wp>1566]] brak de weeshuisziekte uit. Van de 200 kinderen die destijds in het weeshuis leefden waren er naar schatting ongeveer 70 die leden aan deze ziekte [(harvard:>>
@@ Regel 17: / Regel 24: @@
 \\
 \\
-De weeskinderen zorgden volgens Ter Gouw dusdanig voor vele onrusten in de stad. Zijn bevindingen worden ondersteund door Hagoort die voor haar studie naar de weeshuisziekte vele historische bronnen onderzocht.\\
+De weeskinderen zorgden volgens Ter Gouw dusdanig voor vele onrusten in de stad. Zijn bevindingen worden ondersteund door Hagoort die voor haar studie naar de weeshuisziekte vele historische bronnen onderzocht. hagoort beschrijft hoe zieke kinderen die naar het [[Paulusbroedersklooster]] waren overgebracht ter verpleging en bewaring vaak wisten te ontsnappen. Zij zwierven dan in groepjes door de stad waar zij her en der beroering en opstootjes teweeg brachten [(harvard:>>
-\\
-Zieke kinderen die naar het [[Paulusbroedersklooster]] waren overgebracht ter verpleging en bewaring wisten vaak te ontsnappen en zwierven dan in groepjes door de stad waar zij her en der beroering en opstootjes teweeg brachten [(harvard:>>
 author     : Lydia Hagoort
 ref-author : L. Hagoort
@@ Regel 35: / Regel 40: @@
 \\
 \\
-Bewoners spraken van “betoverde kinderen”, //"Kinderen wierpen zich plotseling op de vloer, klommen als katten tegen muren en daken, trokken grimassen en stootten vreemde klanken uit. De zieke" [(harvard:#2)]// en Hagoort wijst ons op het feit dat de voelbaar politieke onrust in het jaar waarin de ziekte uitbrak er ook voor zorgde dat de ziekte door verschillende geloofsgroeperingen werd aangegrepen om rivaliserende geloofsgroeperingen van zaken als hekserij te beschuldigen [(harvard:#2)]. Echter, juist vanwege deze onrusten dienen de officiële bronnen uit die tijd, die spreken over de ziekte, volgens Hagoort met een slag om de arm gelezen te worden.
+Ter Gouw geeft aan dat bewoners spraken van “betoverde kinderen” [(harvard:#1)], waarbij Hagoort de symptomen benoemt: kinderen wierpen zich plotseling op de vloer, klommen als katten tegen muren en daken, trokken grimassen en stootten vreemde klanken uit [(harvard:#2)].
+\\
+\\
+Hagoort wijst ons op het feit dat de voelbaar politieke onrust in het jaar waarin de ziekte uitbrak er ook voor zorgde dat de ziekte door verschillende geloofsgroeperingen werd aangegrepen om rivaliserende geloofsgroeperingen van zaken als hekserij te beschuldigen [(harvard:#2)]. Echter, juist vanwege deze onrusten dienen de officiële bronnen uit die tijd, die spreken over de ziekte, volgens Hagoort met een slag om de arm gelezen te worden. Zo geeft ze aan dat bij de historische beschrijvingen van de weeshuisziekte //"dichtung und wahrheit"// nog wel eens uit elkaar lopen [(harvard:#2)].
 \\
 \\
-De oproering die de ziekte onder de bevolking veroorzaakte lijkt echter niet te zijn overdreven. Ter Gouw wees daarvoor in 1885 al naar een keurboek uit dit jaar waarin de “Heeren van den Geregte” een boete van drie gulden afkondigden voor allen die zonder toestemming daarvoor verkregen te hebben, het weeshuis betraden [(harvard:#1)]. Volgens Ter Gouw was deze regeling vooral bedoeld om nieuwsgierige burgers buiten het weeshuis te houden.
+De oproering die de ziekte onder de bevolking veroorzaakte lijkt echter niet te zijn overdreven. Ter Gouw wees daarvoor in 1885 al naar een keurboek uit dit jaar waarin de “Heeren van den Geregte” een boete van drie gulden afkondigden voor allen die zonder toestemming daarvoor verkregen te hebben, het weeshuis betraden [(harvard:#1)]. Volgens Ter Gouw was deze regeling vooral bedoeld om nieuwsgierige burgers buiten het weeshuis te houden. Hagoort geeft hierbij aan dat op basis van de keurboeken is gebleken dat de Weesmeesters geklaagd hadden dat ordeverstoring van de met enige regelmaat binnenstormende menigte de rustige verpleging van de 'kinderkens' in de weg stond [(harvard:#2)].
 \\
 \\
@@ Regel 60: / Regel 68: @@
 \\
 Uiteindelijk concludeert Ter Gouw dat de ziekte ongeveer 2 jaar heeft geduurd, waarbij de ziekte gedurende de laatste 9 maanden geleidelijk afnam.
+=== Verklaring en Oorzaak ===
+Waar Ter Gouw in 1885 de verklaring van de ziekte en een eventuele daaraan gelieerde diagnose nog aan geneeskundigen wil overlaten stelt Hagoort in 1994 op basis van studies van [[Arie Querido]] uit [[wp>1958]] en later (her)ontdekte bronnen vast dat de oorzaak van de ziekte hoogstwaarschijnlijk in het voedsel van het weeshuis te vinden is. Uit het kasboek van 1566 blijkt dat dit, gedurende de eerste maanden van [[wp>1566]] vrijwel volledig uit hennepkoeken bestond [(harvard:#2)]. Na door [[sebastiaan_abraham_cornelis_dudok_van_heel|S.A.C. Dudok van Heel]] op verschillende verhoren uit de confessieboeken gewezen te zijn slaagde Hagoort er ook in om vast te stellen dat het destijds levende geloof in tovenarij en hekserij een grotere rol heeft gespeeld in de onrust rondom de ziekte dan voorheen werd gedacht [(harvard:#2)].
+------
+/-/-/\ EINDOPDRACHT /\-\-\
+Volgend hoofdstuk: [[locatiebw2|4]] \\
+Of ga terug naar het [[eindopdracht|overzicht]]